Lees hier meer informatie over Deep Democracy, over wat er speelt tijdens een les Deep Democracy in jouw klas.
Deep Democracy voor Docenten
Als docent ben je verantwoordelijk voor het overdragen van kennis én het begeleiden van het groepsproces in de klas om tot leren te komen. Dit betekent dat je constant schakelt tussen 2 niveaus: inhoud en proces.
De sfeer in de klas moet ondersteunend zijn aan de inhoud. Hoe meer elke leerling zich vrij voelt en er mag zijn, hoe constructiever het leerklimaat. Door de grote diversiteit aan leerlingen in de klas is het begeleiden van dit proces steeds meer naar de voorgrond gekomen.
Deep Democracy is een methode om ruimte te creëren voor de diversiteit in groepen. Van origine is het bedoeld om besluiten te nemen in groepen waarin alle verschillende ideeën, meningen en gevoelens meegenomen worden. In het onderwijs hoeven we geen besluiten te nemen met elkaar maar komen we samen om te leren. Een sfeer creëren waarin iedereen gehoord wordt en we naar elkaar luisteren, bevordert het vermogen om de kennis te kunnen opnemen.
Deep Democracy is een filosofie en een methode die ervoor zorgt dat de wijsheid uit de
hele groep benut wordt. Van nature zijn we geneigd te luisteren naar wat de meerderheid
vindt en moet de minderheid zich aanpassen. Daarmee gaat kennis en ervaring
verloren. Met Deep Democracy ontstaat bewustwording dat het wegduwen van die
minderheid, onveiligheid creëert voor iedereen. Dat wat er niet mag zijn, verdwijnt onderwater en gaat zijn eigen leven leiden. Dit noemen we ook wel de onderstroom, een ongrijpbaar gevoel wat door mensen als onveilig wordt ervaren.
Bijvoorbeeld: een klas waarin de meerderheid extravert is en makkelijk laat zien wat hij/zij al weet. Onbewust is de norm ontstaan: “wij laten zien wat we goed kunnen”. Dat kan heel positief zijn, totdat blijkt dat “vragen stellen als je het niet weet” er niet mag zijn. Als leerlingen gaan gniffelen of zuchten als iemand om opheldering vraagt, zeggen ze met dit non-verbale gedrag “doe niet zo dom”.
Op het eerste gezicht lijken alleen de leerlingen die vragen stellen hier last van te hebben, maar in werkelijkheid heeft de hele klas hier last van. Het 'vragende deel van wie jij bent' mag er namelijk niet zijn. Als docent is het zeer waardevol als je inziet dat de les op inhoud stokt omdat er in de onderstroom zaken spelen. Deze benoemen en bespreekbaar maken in plaats van de les op inhoud voortzetten, zorgt ervoor dat er naast de inhoudelijke les ook geleerd wordt over hoe je constructief met elkaar om gaat.
De docent als procesbegeleider
Het wordt steeds belangrijker dat je naast de rol van leerkracht ook jezelf als mens meeneemt in de klas. Autoriteit heeft deels plaats gemaakt voor authenticiteit. Het is waardevol om te weten hoe jij invloed uitoefent op een groep door jezelf als instrument in te zetten.
Om dat goed te kunnen doen zijn bijvoorbeeld deze vragen waardevol:
-
Hoe sta jij als docent voor de klas?
-
Hoe ga jij om met afwijkend gedrag?
-
Hoe goed ken jij jezelf?
-
Ben jij je bewust van je eigen (voor) oordelen?
Door meer te weten over hoe jij je verhoudt tot de groep, hoe beter je het proces kan beïnvloeden. Uiteindelijk sta je voor de klas én ben je onderdeel van deze groep. Deep Democracy leert je wat dit betekent.
Metaskills
In de klas zit een leerling echt te irriteren! Wat doe je? Grijp je in en corrigeer je? Of leun je achterover om te zien wat hier gebeurt?
Dat achterover hangen noemen we binnen Deep Democracy metavaardigheden. Metavaardigheden zijn het vermogen om uit te zoomen en te zien wat er gebeurt in de interactie met jou en in de klas. Door jezelf goed te kennen kun je neutraal en met compassie naar jezelf en iedereen in de klas zien wat er speelt en dit op een neutrale manier waarnemen en benoemen. Met neutraal bedoelen we, zonder oordeel of verwijt, maar nieuwsgierig en ruimte creërend om een oplossing te zoeken.​
Voorbeeld: Stel je voor dat je een les wiskunde geeft en een jongen hangt achterstevoren op zijn stoel. Je kunt zeggen “Ga eens recht zitten”. Denkende, hij zit altijd achteruit… irritante vent. Of je kunt oprecht vragen: “Wat maakt dat je achterstevoren zit?”
Zijn reactie kan zijn “Ah, ik werd afgeleid!” Waarop je de vraag stelt: “Wie herkent het dat hij zich afgeleid voelt"? In plaats van dat je een leerling eruit pikt omdat hij afwijkend gedrag vertoont, verspreid je de rol om te zien of hij de enige is of dat er meer leerlingen afgehaakt zijn. Om dit te kunnen doen, heb je het vertrouwen nodig dat als een leerling afgeleid is, er vast meer leerlingen zijn die niet meer aangehaakt zijn. Mogelijk is het geen irritant gedrag, maar informatie wat je vroegtijdig oppikt. Door er direct op in te gaan krijg je misschien wel zicht op wat er mist in de les, waar verwarring over bestaat en wat er nodig is om leerlingen weer te laten opletten.
​
Vaak spreken we ons niet uit omdat we ons irriteren, of twijfelen we of we het zelf wel goed doen, of we zijn om de les niet op tijd af te krijgen… Allemaal hele herkenbare menselijke gevoelens. Die gevoelens spelen onder water zolang je ze niet uitspreekt. Ze zijn voelbaar en beïnvloeden de sfeer.
Door je wel uit te spreken en te benoemen wat je ziet gebeuren, kun je het beïnvloeden. Deze techniek is te leren. Het lijkt alsof dit vertragend werkt, maar uiteindelijk creëer je er een veilig leerklimaat mee, waarin leerlingen meer leren en open staan voor elkaar en voor jou als docent.​ En dan kan het heel snel gaan.
​Kennismaken met Deep Democracy?
We kunnen een interactieve workshop verzorgen van 3 uur ter kennismaking. We vertellen je het basisgedachtegoed van Deep Democracy en laten je de kracht van de methodiek ervaren. Je krijgt een aantal bijzondere eye-openers die je blik op groepsdynamiek veranderen. Je ervaart een nieuwe werkvorm die je kan toepassen. Ook zal je waarschijnlijk met meer vragenweg gaan dan je binnenkomt… er blijkt nog een hele wereld te ontdekken!
​Onderwerpen die aan bod komen:
- IJsberg principe van bewust en onbewust gedrag van een groep;
- Manieren om diversiteit de ruimte te geven;
- Sabotage gedrag, anders kijken naar weerstand in de groep.